شاخص P/E:
P/E یا قیمت به سود (Price to Earnings) یکی از شاخص‌های مهم در تحلیل بنیادی شرکت‌ها است. این شاخص نسبت قیمت سهم شرکت به سود هر سهم در دوره‌های گذشته را نشان می‌دهد. در اینجا قصد داریم درباره P/E و نقش آن در تجزیه و تحلیل بنیادی شرکت‌ها توضیح دهیم.
1- تعریف P/E
P/E نسبت قیمت به سود شرکت است و نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران برای هر دلار سودی که شرکت تولید کرده‌است، چند دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند. برای مثال، P/E برابر با 20 بیانگر این است که برای هر دلار سودی که شرکت تولید کرده‌است، سرمایه‌گذاران 20 دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
2- محاسبه P/E
P/E به سادگی با تقسیم قیمت سهم شرکت به سود هر سهم در دوره‌های گذشته محاسبه می‌شود. برای مثال، اگر قیمت هر سهم شرکت 50 دلار باشد و هر سهم در دوره قبلی سود 2 دلار داشته باشد، پس P/E برابر با 25 خواهد بود.
3- استفاده از P/E
استفاده از P/E برای تحلیل بنیادی شرکت‌ها بسیار مهم است. این شاخص نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران برای هر دلار سودی که شرکت تولید کرده‌است، چند دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند. از طرفی، P/E نشان‌دهنده قیمت سهم شرکت نسبت به سودی است که در گذشته تولید شده‌است. بنابراین، P/E می‌تواند به عنوان یک شاخص مهم برای تعیین ارزش شرکت و نیز تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری در شرکت مورد نظر استفاده شود.
4- تفسیر P/E
- P/E بالا: اگر P/E یک شرکت بالا باشد، این نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران بیشتر از سود شرکت در دوره‌های گذشته سود بیشتری انتظار دارند. بنابراین، این شاخص می‌تواند نشانگر این باشد که سرمایه‌گذاران به شرکت بیشتر از حداقل سودی که در گذشته تولید شده‌است، ارزش‌گذاری می‌کنند.
- P/E پایین: اگر P/E یک شرکت کم باشد، این نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران انتظار کمتری از سود شرکت در دوره‌های گذشته دارند. بنابراین، این شاخص می‌تواند نشانگر این باشد که سرمایه‌گذاران به شرکت کمتر از حداقل سودی که در گذشته تولید شده‌است، ارزش‌گذاری می‌کنند.
- P/E منفی: در برخی موارد، ممکن است P/E یک شرکت منفی باشد. این معمولا به دلیل سود منفی یا ضعیف شرکت در دوره‌های گذشته است. در این حالت، استفاده از P/E به‌عنوان شاخص ارزش‌گذاری شرکت معنای خاصی ندارد و باید از شاخص‌های دیگری مانند P/B استفاده کرد.
5- نقاط قوت و ضعف P/E
- نقاط قوت: یکی از نقاط قوت P/E این است که با استفاده از این شاخص، می‌توانیم ارزش شرکت را با سودی که در گذشته تولید شده‌است، مقایسه کنیم. همچنین، این شاخص می‌تواند به عنوان یک شاخص مقایسه‌ای برای شرکت‌های مختلف در یک صنعت خاص استفاده شود.
- نقاط ضعف: یکی از نقاط ضعف P/E این است که این شاخص تنها نسبتی از ارزش شرکت را نشان می‌دهد و نمی‌تواند به تنهایی برای تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری در یک شرکت مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، این شاخص تحت تأثیر قیمت سهم قرار می‌گیرد و ممکن است با افزایش یا کاهش قیمت سهم، P/E شرکت نیز تغییر کند.
6- استفاده از P/E در تحلیل بنیادی شرکت‌ها
استفاده از P/E در تحلیل بنیادی شرکت‌ها بسیار مهم است. با استفاده از این شاخص، می‌توانیم ارزش شرکت را با سودی که در گذشته تولید شده‌است، مقایسه کنیم و تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری در شرکت مورد نظر را ساده‌تر کنیم. برای مثال، اگر P/E یک شرکت بالا باشد، ممکن است نشان‌دهنده این باشد که سرمایه‌گذاران بیشتر از حداقل سودی که در گذشته تولید شده‌است، ارزش‌گذاری می‌کنند و بنابراین شرکت مورد نظر جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران دارد.
7- عوامل مؤثر در P/E
P/E تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد. برخی از این عوامل عبارتند از:
- ریسک شرکت: شرکت‌هایی با ریسک بالا معمولا P/E کمتری دارند، زیرا سرمایه‌گذاران انتظار کمتری از سود شرکت در آینده دارند.
- رشد شرکت: شرکت‌هایی که در حال رشد هستند ممکن است P/E بالاتری داشته باشند، زیرا سرمایه‌گذاران به دنبال رشد سود شرکت در آینده هستند.
- دوره‌ی سوددهی: شرکت‌هایی که در دوره‌های طولانی تری سوددهی داشته‌اند، معمولا P/E بالاتری دارند، زیرا سرمایه‌گذاران به دنبال پایداری سود شرکت هستند.
- صنعت: در برخی صنایع، مثل صنعت فناوری، P/E معمولا بالاتر است، زیرا سرمایه‌گذاران به دنبال رشد سریع سود شرکت هستند.
- شرایط بازار: در بازار‌های سرشار از سرمایه‌گذاری، P/E معمولا بالاتر است، زیرا سرمایه‌گذاران بیشتر به دنبال سود سریع هستند و برای کسب سود بیشتر، ممکن است حاضر باشند بیشتر از حداقل سودی که در گذشته تولید شده‌است، ارزش‌گذاری کنند.
8- محدودیت‌های P/E
استفاده از P/E برای تحلیل بنیادی شرکت‌ها محدودیت‌هایی دارد. برخی از این محدودیت‌ها عبارتند از:
- عدم در نظر گرفتن عوامل غیرمالی: P/E تنها عاملی را در نظر می‌گیرد که قیمت سهم شرکت و سود در دوره‌های گذشته است. عوامل غیرمالی مثل تغییرات در بازار، تغییرات قوانین و مقررات، تغییرات در فناوری و رقابت، هزینه‌های تحقیق و توسعه و ... نادیده گرفته می‌شوند.
- تأثیر قیمت سهم: P/E تحت تأثیر قیمت سهم قرار می‌گیرد و ممکن است با افزایش یا کاهش قیمت سهم، P/E شرکت نیز تغییر کند. به عبارت دیگر، P/E تنها نشان‌دهنده ارزش شرکت نسبت به سود در دوره‌های گذشته است و نمی‌تواند به تنهایی برای تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری در یک شرکت مورد استفاده قرار گرفت. علاوه بر این، قیمت سهم ممکن است تحت تأثیر چرخه‌های بازار قرار گیرد و بنابراین P/E شرکت نیز تحت تأثیر این چرخه‌ها قرار گیرد.
- عدم در نظر گرفتن تغییرات در سهم: P/E نشان‌دهنده نسبی ارزش شرکت نسبت به سود در دوره‌های گذشته است و نمی‌تواند به تنهایی برای تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری در یک شرکت مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، اگر سهمی که P/E بالایی دارد، در آینده سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در زمینه تحقیق و توسعه انجام دهد، سود شرکت ممکن است در آینده افزایش یابد و ارزش شرکت نیز افزایش پیدا کند، در حالی که P/E ابتدایی شرکت تغییری نکرده است.
- عدم در نظر گرفتن سایر شاخص‌های بنیادی: P/E تنها یکی از شاخص‌های بنیادی است که برای تحلیل بنیادی شرکت‌ها استفاده می‌شود و باید با سایر شاخص‌های بنیادی هم‌زمان استفاده شود تا تحلیل کاملی از شرکت به دست آید. به عنوان مثال، شاخص P/B نشان‌دهنده ارزش شرکت نسبت به دارایی‌های خالص آن است و شاخص PEG نشان‌دهنده رابطه بین P/E و رشد سود در آینده است.
مثال: فرض کنید سود خالص یک شرکت در سال 2022 برابر با 100 میلیون دلار باشد و تعداد سهام شرکت 50 میلیون عدد باشد. در اینصورت، EPS (سود هر سهم) این شرکت محاسبه می‌شود به این شکل:
EPS = سود خالص تقسیم بر تعداد سهام) 50 میلیون ÷ 100 میلیون = 2 دلار)
بنابراین، EPS این شرکت برابر با 2 دلار است. حال برای محاسبه شاخص P/E این شرکت، باید قیمت سهم را محاسبه کنیم. فرض کنید قیمت سهم این شرکت در بازار بورس برابر با 30 دلار باشد. در اینصورت، P/E این شرکت محاسبه می‌شود به این شکل:
P/E = قیمت سهم ÷ EPS = 30 ÷ 2 = 15
بنابراین، شاخص P/E این شرکت برابر با 15 است. این نشان می‌دهد که برای خرید هر دلار سود این شرکت، باید 15 دلار پرداخت کرد. به عبارت دیگر، با توجه به نرخ P/E، سرمایه‌گذاران حاضرند برای خرید هر دلار سود این شرکت، 15 دلار پرداخت کنند.